Hà Dương
Cổ nhân từng nói: “Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh”! Con người ta sinh ra trong đời chỉ cần giỏi và tâm huyết với một nghề thôi là đã đủ thành danh. Còn với GS. TS Cao Ngọc Lân thì miệt mài đưa đò trên dòng sông tri thức, nghiên cứu khoa học, góp vào dòng chảy Việt Nam những gam màu mới mẻ, những góc nhìn sâu sắc, đa chiều về lịch sử, văn hóa hay những bí ẩn của vạn vật trong thế giới tâm linh.
Cống hiến cho ngành giáo dục
Giáo sư Cao Ngọc Lân sinh năm 1949, trong một gia đình trung nông, có truyền thống hiếu học tại tỉnh Phú Thọ (trước đây là tỉnh Vĩnh Phú) – nơi được xem là vùng đất Tổ cội nguồn của Việt Nam với một nền văn hóa rực rỡ lâu đời. Nơi đây cũng là vùng đất của nhiều lễ hội lớn, đặc sắc của dân tộc Việt Nam.
Lớn lên trên quê hương giàu bản sắc văn hóa nên tình yêu cội nguồn, lịch sử dân tộc đã thấm vào ông như một lẽ tự nhiên. Dù cả một thời ấu thơ, trai trẻ sống trong cảnh chiến tranh loạn lạc, cả đất nước phải gồng mình chống Pháp rồi chống Mỹ, song ông có cái may mắn là được học hành, lĩnh hội kiến thức xuyên suốt từ trường làng ra trường huyện. Học hết chương trình phổ thông, ông học tiếp lên khoa sư phạm tại Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục tỉnh Phú Thọ.
Từ những năm 1968, ông đem nhiệt huyết tuổi thanh xuân, góp sức cho kháng chiến bằng cách vừa học, vừa tham gia đắp ụ pháo phòng không chống chiến tranh phá hoại miền Bắc của Mỹ (1967 – 1968). Sau khi học xong, ông về dạy học tại trường cấp II Vĩnh Lại rồi chuyển qua dạy tại trường cấp II xã Sơn Dương – một xã điểm của huyện Lâm Thao lúc bấy giờ.
Khi giảng day tại quê nhà Lâm Thao, thầy giáo Cao Ngọc Lân đã dành trọn tình yêu cho những cô cậu học trò nhỏ. Những đêm miệt mài bên trang giáo án, những giờ hăng say truyền thụ kiến thức của thầy giáo Cao Ngọc Lân đã góp phần không nhỏ vào công cuộc xây dựng quê hương, đất nước. Những cô cậu học trò nhỏ lớn lên được trang bị đủ hành trang tri thức đã từng ngày, từng giờ làm đẹp thêm cho làng quê nghèo bị bom đạn chiến tranh tàn phá. Với thầy giáo Cao Ngọc Lân, dạy học như cái nghiệp đưa đò. Hết lớp học trò này đến lớp học trò khác thành tài, thầy Cao Ngọc Lân càng nuôi dưỡng nhiệt huyết và thăng hoa với nghiệp “đưa đò trên dòng tri thức”.
Đầu năm 1975, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc, ông tham gia học tại Ủy ban Thống nhất Trung ương của tỉnh Hưng Yên (từ tháng 1 – 3/1975) rồi vượt Trường Sơn vào chiến trường B2 làm công tác dân chính. Sau hai tháng “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”, ông vào đến Sài Gòn trong không khí hân hoan, vỡ òa niềm vui hòa bình của ngày đại thắng.
Tháng 10/5/1975, theo sự chỉ đạo của Đảng, ông tiếp quản ngành giáo dục huyện Nhà Bè, Sài Gòn Gia Định, đảm nhiệm chức vụ tổ trưởng tổ phổ thông. Là một thầy giáo yêu nghề lại vững vàng chuyên môn, ông liên tục được bổ nhiệm vào các chức vụ như: Phó phòng giáo dục huyện Nhà Bè, phụ trách tổ Phổ thông và mẫu giáo (1976 – 1978); Hiệu trưởng trường cấp I, II xã Phú Xuân (tháng 9/1978 – 9/1979); Hiệu trưởng trường cấp 1, 2 tại Bà Điểm – Hóc Môn (tháng 9/1979 – 9/1981); Phó hiệu trưởng trường bổ túc văn hóa tập trung 1, 2, 3 Hóc Môn (1981 – 1988). Ở mỗi nơi bản thân từng công tác, ông đều có những đóng góp quan trọng trong việc củng cố, xây dựng trường lớp và đưa nơi đó phát triển lên một tầm cao hơn. Dù là ở cương vị người giảng dạy hay người quản lý, ông cũng luôn cố gắng hết mình để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, dốc tài năng và nhiệt huyết cống hiến cho xã hội.
Song song với việc truyền dạy tri thức cho bao thế hệ học trò, thầy giáo Cao Ngọc Lân còn là tấm gương sáng về tinh thần hiếu học, say mê trau dồi kiến thức và nghiên cứu khoa học. Trong khoảng 7 năm (1979 – 1986), ông lần lượt theo học và được cấp bằng Cử nhân tại Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục TP. Hồ Chí Minh, bằng Cử nhân Vật lý điện tử tại Trường Đại học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh. Từ năm 2006 – 2009, ông học nghiên cứu sinh và được cấp bằng Tiến sĩ. Không lâu sau đó, ông vinh dự được phong tặng học hàm Giáo sư về văn hóa lịch sử (năm 2012).
Trong quá trình học tập, cùng với việc thuyên chuyển công tác từ khối phổ thông lên đại học, hợp tác giáo dục, giảng dạy tại các trường đại học Đài Loan… là tiền đề quan trọng để ông bùng cháy đam mê, đi sâu vào nghiên cứu khoa học và góp cho đời những tác phẩm đáng trân trọng.
Hành trình nghiên cứu lịch sử, văn hóa, tâm linh
Lịch sử văn hóa được xem là cội nguồn của dân tộc. Bên cạnh đó, vũ trụ lại luôn tồn tại những điều bí ẩn mà con người vẫn chưa thể khám phá ra, các nhà khoa học vẫn không sao lý giải… Điều này luôn hấp dẫn người con của miền đất Tổ. Ngay từ nhỏ, ông đã có cơ hội thừa hưởng tấm gương hiếu học của người cha – cụ Cao Văn Tân và có niềm đam mê đặc biệt với bộ môn lịch sử, văn hóa dân tộc cũng như thích đọc các loại sách truyện về bí ẩn của vũ trụ, phong thủy, tâm linh…
Theo tháng năm, niềm đam ấy vẫn như một ngọn lửa âm ỉ cháy trong tim, dù bản thân ông trải qua nhiều cương vị trong nghề dạy học. Ở cái tuổi toan về già, khi con người đủ chín muồi tri thức và cảm xúc, thích lắng lòng chiêm nghiệm về cuộc đời, về vạn vật xung quanh, ông bắt đầu đi sâu nghiên cứu những thứ vốn rất gần gũi với đời sống con người nhưng chúng ta có khi lại rất mơ hồ về chúng như: văn hóa đạo Phật, mười hai con giáp, âm dương ngũ hành, phong thủy nhà ở, lịch sử các triều đại Việt Nam… Đặc biệt, ông khai thác nhiều kiến thức ở mảng tâm linh như: mồ mả, thế giới bên kia cửa tử hay hiện tượng bí ẩn trong xã hội – những lĩnh vực còn bỏ ngỏ vì bị cho là mê tín, dị đoan.
Hơn 50 năm giảng dạy, nghiên cứu khoa học văn hóa lịch sử về những bí ẩn của vũ trụ và tâm linh, GS. TS Cao Ngọc Lân đã nghiên cứu nghiêm túc, mê say bằng cả tâm hồn và trí tuệ. Không gấp gáp, vội vàng, người con miền đất tổ Phú Thọ đã đi từng bước chậm mà chắc. Ông chắt chiu, tinh lọc từng vốn kiến thức tích lũy được trong đời sống, học tập, nghiên cứu và giảng dạy. Từ đó, ông cho ra đời những công trình khoa học có giá trị cao cả về mặt hàn lâm lẫn thực tiễn. Trên hành trình tìm tòi cái mới, khai phá những đề tài đặc sắc, mang đến những góc nhìn đa chiều trong đời sống văn hóa tâm linh, dấu chân ông cũng hằn in nơi những mảnh đất, những cung đường trên khắp mọi miền đất nước.
Cho đến nay, GS. TS Cao Ngọc Lân đã có trong tay một gia tài tri thức đáng nể, đó là hơn 60 đầu sách đã xuất bản và chưa xuất bản cũng như đã đăng tải gần 100 bài về nhiều đề tài nghiên cứu khoa học về lịch sử, văn hóa tâm linh và phong thủy.
Về sách, có thể kể đến những tác phẩm nổi tiếng như: Người có mạng đế vương của Nhà xuất bản Lao động (năm 2009); Luận bàn cuộc sống theo quan niệm của người xưa của Nhà xuất bản Lao động (năm 2011); Văn hóa Phật giáo trong lòng người Việt của Nhà xuất bản Lao động (năm 2011), Tìm hiểu về các triều đại Việt Nam – của Nhà xuất bản Lao động (năm 2011); Mười hai con giáp trong âm dương ngũ hành của Nhà xuất bản Lao động (năm 2012); Phong thủy theo quan niệm của người xưa của Nhà xuất bản Lao động (năm 2012); Tìm hiểu văn hóa tâm linh của người Việt của Nhà xuất bản Hồng Đức (năm 2013); Cẩm nang nhà ở theo phong thủy của Nhà xuất bản Lao động (năm 2014); Bí mật bên kia của cửa tử của Nhà xuất bản Lao động (năm 2015), Hành trình đến với Đức Phật của Nhà xuất bản Thanh Niên (năm 2016)…
Về bài viết nghiên cứu khoa học đăng tải trên các tạp chí trong nước và quốc tế, điển hình có: Khái quát về 32 thẻ Khổng Minh – Tạp chí Triết học Đài Loan số 3, năm 2010; Long mạch, vũ trụ trong mối quan hệ với các vương triều Việt Nam – Tạp chí triết học Đài Loan số 6, năm 2011; Tìm hiểu về phù chú trong dân gian Trung Quốc – Tạp chí triết học Trung Quốc số 8 năm 2011; Phát triển kinh tế Thăng Long qua các thời kỳ phong kiến – Tạp chí Văn hóa Đài Loan năm 2011.
Những bài đăng trên tạp chí nghiên cứu lịch sử của Viện Khoa học lịch sử Việt Nam như:
1. Tìm hiểu Long Mạch của Việt Nam “Có nên xây đường hầm xuyên qua Tam Đảo.”
2. Phong Châu – kinh đô của nhà nước Văn Lang.
3. Thế phong thủy của các kinh đô Việt Nam: Thăng Long kinh đô muôn đời.
4. Nhà Tây Sơn sụp đổ và những câu sấm Trạng Trình.
Hiện tại, ngoài các chức vụ Ủy viên Hội động Viện kỷ lục Việt Nam, Ủy viên Trung ương Ban chấp hành tổ chức kỷ lục gia 2019, GS. TS Cao Ngọc Lân vẫn tham giảng dạy và tham gia nghiên cứu khoa học tại các trường đại học Đài Loan, Tháng 7/2020: được bổ nhiệm chức vụ Viện trưởng Viện nghiên cứu Bí ẩn Vũ trụ và Văn hóa Phương Đông. Ông vẫn tiếp tục hăng say trên con đường giải mã lịch sử, văn hóa cũng như những bí ẩn trong đời sống tâm linh của loài người.
Tác phẩm nhận danh hiệu “Kỷ lục gia Thế giới”
Sự đóng góp lớn nhất của vị Giáo sư tuổi 70 cho đời là những giờ lên lớp, những trang giáo án in hằn dấu vết thời gian và cả những cuốn sách chứa đựng tâm huyết của người cầm bút. Ghi nhận sự đóng góp đó, Nhà nước đã dành tặng ông nhiều bằng khen, huy hiệu, huân chương cao quý.
Đặc biệt với đứa con tinh thần đặc sắc, có tầm ảnh hưởng sâu rộng là “Tìm hiểu về kinh đô các Triều đại Việt Nam” (Nhà xuất bản Hồng Đức, năm 2017),ông vinh dự được xướng tên trong hàng ngũ nhận danh hiệu kỷ lục gia Việt Nam vào ngày 28/4/2018 và kỷ lục Thế giới vào ngày 26/ 4/2018 vừa qua. Cuốn sách “Tìm hiểu về kinh đô các Triều đại Việt Nam” được đánh giá là một công trình nghiên cứu công phu với hơn 300 trang in, được trình bày một cách khoa học, ngắn gọn, theo trình tự thời gian dựa trên nhiều tư liệu thiết thực, phù hợp cho việc học tập, nghiên cứu. Từ những phân tích của các nhà sử học, các chuyên gia, nhà khoa học đi trước, ông đã chắt lọc, hoàn thiện chúng ở một tầm cao hơn về sự hình thành, phát triển và thế phong thủy tất cả các kinh đô của 22 triều đại các ông hoàng bà chúa Việt Nam, từ thời vua Hùng cho đến thế kỷ XX (chẳng hạn như làm sáng tỏ tầm nhìn của vị vua khai sinh triều Lý – Lý Công Uẩn trong việc dời đô về Thăng Long – nơi có thế phong thủy cực tốt, từ đó đánh dấu một mốc son chói lọi trong lịch sử nước Việt).
Sự ủng hộ của gia đình
Là gia đình văn hóa cấp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, gia đình của GS. TS Cao Ngọc Lân luôn coi trọn vấn đề học tập và nghiên cứu khoa học. GS. TS Cao Ngọc Lân có hai người con đều là Tiến sĩ. Hiện hai người con này vẫn đang công tác trong lĩnh vực giáo dục.
Con trai lớn là Tiến sĩ luật học Cao Vũ Minh, hiện là Phó Tổng biên tập Tạp chí Khoa học pháp lý Việt Nam (thuộc trường Đại học Luật Tp. Hồ Chí Minh) – là Tạp chí chuyên ngành luật uy tín hàng đầu của Việt Nam, được Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước chấm điểm cao nhất (01 điểm) cho mỗi bài viết đang tải. Trong những đầu sách xuất bản nổi tiếng của ông như: Tìm hiểu về các triều đại Việt Nam, Văn hóa Phật giáo trong lòng người Việt đều có sự tham gia tích cực của người con trai lớn với vai trò đồng tác giả.
Con gái thứ 2 là Tiến sĩ quản trị kinh doanh Cao Vũ Minh Uyên, hiện công tác và giảng dạy tại trường Centennial College,bang Ontatrio, Canada. Những đầu sách nổi tiếng khác của ông như Mười hai con giáp trong Âm Dương – Ngũ Hành, Những chuyện lạ trên thế giới, Tìm hiểu văn hóa tâm linh người Việt… đều có sự góp sức hiệu đính, biên tập, chỉnh sửa của người con gái thứ hai này.
Ngoài ra, sự thành công của GS. TS Cao Ngọc Lân có một phần rất lớn từ sự ủng hộ của người bạn đời – nhà giáo Vũ Thị Ngọc Mai. Đối với công việc nghiên cứu thầm lặng của ông, bà con cổ vũ, động viên và tạo mọi điều kiện để ông có thể phát huy tốt nhất sức sáng tạo của mình. Mặc dù về hưu nhưng bà Mai vẫn tham gia hoạt động trong các chi hội khuyến học của địa phương. Suốt 14 năm là Chủ tịch Hội khuyến học trường Trung học cơ sở Minh Đức (Quận 1), bà Mai luôn đưa phong trào khuyến học của đơn vị thành điển hình tiêu biểu cấp thành phố. Phong trào khuyến học của trường Trung học cơ sở Minh Đức luôn dẫn đầu với “Phong trào tiết kiệm nuôi heo đất”.
Nhờ có sự đồng hành, cổ vũ của gia đình mà “cánh chim hàng đầu” Cao Ngọc Lân vẫn dang rộng đôi cánh với những chân trời mới. Xin chúc ông niềm vui, sức khỏe và mọi sự bình yên để tiếp tục cống hiến tri thức cho nhân loại.